การเล่นของเล่น เป็นอีกหนึ่งวิธีในการเรียนรู้และพัฒนาตัวเองของเด็กตามธรรมชาติ ซึ่งจะนำไปสู่การเรียนรู้และส่งเสริมพัฒนาการตามวัย ซึ่ง"ของเล่น" คือสิ่งที่พ่อแม่ต้องเอาใจใส่ค่ะ
การเล่นของเด็กๆ นอกจากการออกไปเล่นและออกกำลังกายบริเวณภายนอกบ้านแล้ว การเล่นของเล่นต่างๆ ยังเป็นอีกส่วนหนึ่งที่ช่วยส่งเสริมพัฒนาการให้เด็กในแต่ละวัยได้ดี แต่การเลือกซื้อของเล่นให้ลูกนั้นจะต้องคำนึงถึงปัจจัยต่างๆ หลายสิ่ง ดังนั้น ก่อนที่พ่อแม่ผู้ปกครองจะเลือกซื้อของเล่นสักชิ้นให้ลูกควรที่จะต้องนึกถึงหลัก 6 ข้อนี้ไว้ คือ
1. ความปลอดภัย ของเล่นควรทำจากวัสดุที่มีความแข็งแรง คงทนไม่แตกหักง่าย ไม่มีมุมหรือเหลี่ยมคม สีที่ไม่เป็นพิษต่อเด็ก มีขนาดที่ไม่เล็กจนเกินไปโดยเฉพาะในเด็กอายุต่ำกว่า 3 ปีเพราะเด็กอาจเอาเข้าปากได้ มีน้ำหนักที่พอเหมาะกับเด็กในการหยิบจับและสามารถทำความสะอาดได้ง่าย
2. เหมาะสมกับวัย โดยของเล่นจะแตกต่างกันในเด็กแต่ละวัย เช่น เด็กแรกเกิด - 1ปี ควรเป็นของเล่นที่ช่วยกระตุ้นประสาทสัมผัสทั้งห้า ส่วนเด็กอายุ 1-2 ปี ซึ่งอยู่ในวัยหัดเดิน ควรเป็นของเล่นประเภทลากจูง นอกจากนี้ของเล่นควรมีความยากง่ายที่เหมาะสมกับระดับอายุและพัฒนาการด้วย ไม่ควรยากหรือง่ายเกินไปเพราะอาจทำให้เด็กเกิดความรู้สึกท้อแท้หรือไม่ท้าทาย
3. มีประโยชน์ ซึ่งของเล่นควรทำให้เด็กเรียนรู้ได้หลากหลายและส่งเสริมทักษะหลายๆด้าน เช่น บล็อกไม้ นอกจากทำให้เด็กมีความคิดสร้างสรรค์ในการคิดวางไม้เป็นรูปแบบต่างๆแล้ว ยังช่วยสอนทักษะทางคณิตศาสตร์เรื่องของสี ขนาด จำนวนและความสมดุลอีกด้วย
- ด้านร่างกาย เด็กจะมีร่างกายแข็งแรง ทั้งกล้ามเนื้อมัดใหญ่ และกล้ามเนื้อมัดเล็ก เพราะได้เคลื่อนไหวร่างกายตลอดผ่านการเล่น ของเล่นที่พัฒนาทักษะเหล่านี้ได้แก่ ลูกบอล และอุปกรณ์ที่เล่นกับลูกบอลต่างๆ เช่น ห่วง แร็กเก็ต ตะกร้า ประตู ปาเป้า โหนบาร์ หนีบผ้า ทำงานบ้านต่างๆ วาดรูป เขียนหนังสือ ระบายสี ผูกเชือก เล่นทราย ถุงถั่ว ปั้นดิน ต่อเลโก้ ลากต่อจุด ทำโมเสค เป็นต้น
- ด้านอารมณ์ เด็กจะมีอารมณ์ดี เพราะรู้สึกสนุก และผ่อนคลายขณะเล่น เช่น ชุดวาดภาพระบายสี
- ด้านสังคม เด็กได้ฝึกการเล่นร่วมกับเพื่อน รู้จักแบ่งปัน รู้จักรอคอย และรู้จักเคารพกฎกติกาต่าง ๆ เช่น เกมตัวต่อที่เล่นได้มากกว่า 1 คนขึ้นไป
- ด้านสติปัญญา เด็กจะพัฒนาสติปัญญาขึ้น เพราะการเล่นทำให้เด็กต้องรู้จักคิดแก้ไขปัญหาต่าง ๆ รู้จักแยกแยะสังเกตสิ่งต่าง ๆ และหากพ่อแม่รู้จักสอนอย่างเหมาะสมเด็กจะเรียนรู้ได้มากมายผ่านการเล่นที่หลากหลาย ด้านสมาธิบางครั้งเด็กชอบเล่นซ้ำ ๆ กับกิจกรรมบางอย่าง พ่อแม่ควรปล่อยให้เด็กได้ใช้เวลาของเขาเต็มที่ เช่นการต่อเลโก้
- ด้านจินตนาการ เด็กเริ่มเล่นจินตนาการตั้งแต่อายุ 18 เดือน และจะมีมากขึ้นเรื่อย ๆ จนวัยประถมศึกษาตอนต้น จากนั้นจะค่อย ๆ ลดน้อยลง การเล่นโดยใช้จินตนาการเป็นสิ่งสำคัญมากสำหรับเด็ก เพราะจะนำไปสู่การพัฒนาความคิด อารมณ์ และสังคมต่อไป เพราะการเล่นจินตนาการ จะช่วยให้เด็กมีความคิดที่หลากหลายไม่จำกัด เช่น ของเล่นบทบาทสมมติ เป็นต้น
4. มีประสิทธิภาพ โดยของเล่นควรกระตุ้นความสนใจของเด็กได้ เช่น มีสีสันสดใส ทำให้เกิดเสียง มีการเคลื่อนไหวหรือมีผลตอบกลับของการเล่นซึ่งสิ่งเหล่านี้จะช่วยเพิ่มความสนใจให้กับเด็กมีผลให้เด็กสามารถเล่นได้นานมีเวลาในการเรียนรู้และได้ประโยชน์จากการเล่นอย่างเต็มที่
5. มีมาตรฐานรับรอง หากเป็นของเล่นที่ซื้อมาควรสังเกตสัญลักษณ์ว่าได้รับการตรวจสอบและรับรองความปลอดภัยจากสถาบันที่ได้มาตรฐาน เช่น มอก. ASTMและ EN 71 เป็นต้น
6.ราคาไม่ถูกไม่แพงเกินไป ของเล่นควรมีราคาไม่แพงมากนัก คุณพ่อคุณแม่ควรซื้อเท่าที่จะซื้อได้ ไม่ใช่ซื้อแล้วซื้ออีก เห็นว่าอันนี้สวยกว่าอันเก่า หรือลูกมีทักษะด้านนี้มากอยู่แล้ว ก็ซื้อมาให้ลูกเล่นซ้ำ อย่างไรก็ตาม ถ้าหากไม่มีความจำเป็นที่ต้องซื้อ โดยสามารถหาของเล่นประเภทอื่น หรือ ชนิดอื่นมาทดแทน แต่ได้ผลลัพธ์เช่นเดียวกันค่ะ
"ของเล่น"...ไม่ใช่เรื่องเล่นๆ พ่อแม่ควรเลือกซื้อให้ตรงตามวัยของลูก เพื่อความเหมาะสม และส่งเสริมพัฒนาการของลูกให้ไปไปตามช่วงวัย และเรียนรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ แต่ทั้งนี้ต้องไม่ลืมว่า ของเล่นที่ดีที่สุดของลูกในทุกช่วงวัย โดยเฉพาะในวัยเด็ก ก็คือ "ตัวคุณพ่อคุณแม่" นั่นเองค่ะ